Atlas der Neederlanden

Werk in Uitvoering

maandag 28 juni 2010

Kerk Op Het Strand


(klik op de afbeeldingen voor een vergroting)
Op deze kaart staat de kerk van Egmond griezelig dicht aan het strand. De paarsige blurp in de vorm van een gespiegelde 'E' tussen kerk en strand zijn opgerichte verhogingen, 'rys-werken tot conservaatie van de tooren en kerk aldaar, door Anthony Torck als opperdirecteur aangelegt in den jaare 1718.' Dit verdedigingsbouwwerk tegen het oprukkend zeewater was imponerend genoeg om er deze kaart van te maken. De omtrek van huizen en erven is buitengewoon gedetailleerd weergegeven, maar de kaart is meer dan alleen precies: er is veel ruimte voor afbeeldingen van de situatie zoals een vogel die zou zien, inclusief een intrigerende cirkel van mensen op het strand. Wat zouden die mensen doen? Werkoverleg over de rijswerken? Bidden om een wonder?

Op de website van het hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier staat hierover: 'De Noordzeekust van Noord-Holland erodeert voortdurend. Dorpjes als Huisduinen, Callantsoog en Petten hadden zwaar onder de kusterosie te lijden. Ze zijn diverse malen landinwaarts verplaatst.

Ook in Egmond aan Zee leverde het afschuren van de kust grote moeilijkheden op. Rond 1700 stond de kerk in de duinenrij langs het strand. Tijdens de Kerstvloed van 25 december 1717 sloeg de zee weer een groot stuk strand en duin weg. De kerktoren wankelde. Er schoot van beneden naar boven een scheur in het metselwerk. Na afloop van de storm stond de toren op het strand. Drie korte strandhoofden moesten de toren redden. Hij vormde namelijk een belangrijk baken voor de scheepvaart.

Tijdens de storm van 27 november 1741 stortte echter de helft van de toren toch in langs de oude scheur. De resterende helft bleef nog 14 maanden staan. Enkele jaren later kreeg Egmond aan Zee een nieuwe kerk. Die werd aan de oostkant van het dorp gebouwd, zo ver mogelijk van de zee af.'

vrijdag 18 juni 2010

Belgium Foederatum

Belgium Foederatum staat als titel op deze (deelkaart), gemaakt rond 1670 door Frederik de Wit.
De naam Belgium is afgeleid van de door Julius Caesar gestichte provincie Gallia Belgica. En komt weer van daar woonachtige Keltische stammen die 'Belgen' werden genoemd. Belgium Foederatum is het noordelijke deel van de Nederlanden, de Republiek. Die uitgeklapte (helft van de) kaart slaat dus expliciet op de Noordelijke Nederlanden, en juist daarom is hij zo bijzonder, want het enig bekende exemplaar. Van De Wits kaart van de XVII Provincien (een soort Benelux, als het ware), dus inclusief een rij bladen aan de zuid- of linkerkant, zijn iets meer exemplaren bekend. (De Zuidelijke Nederlanden stonden na de afsplitsing een tijdje bekend als Belgium Regiae, ofwel "'s Konings Nederlanden.
Het is niet een kaart om op reis mee te nemen: veel te priegelig. Maar goed zichtbaar is het Haarlemmermeer, tussen Leiden, Haarlem en Amsterdam in, waarover later meer.
Aardig detail vond ik de gelaatsuitdrukking van de leeuwen - een beetje huilerig. Net mijn eigen kat toen hij niet meer uit de boom durfde te klimmen. (Klik op de foto's voor vergrotingen.)